فرهنگسرای خاوران

خاوران متراژی افزون بر 83 هزار متر مربع دارد که 24 هزار متر مربع از آن به عنوان زیر بنا ساخته شده است. از نظر معماری فرهنگسرای خاوران را می‌توان در گروه ترکیبی قرار داد، زیرا تلفیق معماری اسلامی و ایرانی در آن به خوبی دیده می شود و با توجه به محیط مجموعه، می‌بینیم که نکات مهم و کلیدی معماری ایرانی در ساخت آن رعایت شده است. زمین فرهنگسرای بزرگ خاوران متعلق به گورستان بهاییان در سال های قبل از پیروزی انقلاب بود که دیگر فعالیتی در آن صورت نمی گرفت. در سال 1372 استارت تاسیس فرهنگسرا در قسمت جنوب شرقی پایتخت زده شد که در آن زمان آقای غلامحسین کرباسچی شهردار وقت تهران بود.

جالب است که بدانید این فرهنگسرا که بزرگ ترین مجموعه فرهنگی تهران می باشد و بیشترین امکانات را در خود دارد، در سال 1373 یعنی یک سال بعد از اقدامات ساخت آن افتتاح شد و همان سال نیز فعالیت خود را آغاز نمود. هدف اصلی از احداث چنین مکانی، رسیدگی به اوقات فراغت نوجوانان، جوانان و حتی کودکان در این منطقه از تهران می باشد. این مجموعه فضای بسیار وسیعی دارد. فرهنگسرای خاوران از بخش های مختلفی تشکیل شده است. قسمت هایی مانند: ساختمان اداری، بازار فرهنگ و هنر، ساختمان اصلی و بخش علوم و فنون و شهربازی در این فرهنگسرا وجود دارند که اقدامات متنوعی در آنها صورت می گیرد.

در این مکان بیشتر شاهد حضور جوانان و نوجوانان هستیم که برای انجام فعالیت‌های متعدد به آنجا رجوع می کنند. در این مجتمع بزرگ، بیشتر فعالیت های هنری‌، آموزشی‌، اجتماعی و فرهنگی صورت می گیرد. در قسمتی که به هنر اختصاص داده شده است ابزارها و امکانات متمایزی مثل سالن‌ها و نگارخانه‌ ها وجود دارد. اگر بخواهیم به معرفی ویژگیهای کلی این مجموعه بپردازیم باید از سقف آمفی تئاتر شروع کنیم که از اشکال هندسی جالبی ساخته شده و نمای متفاوتی را القا می کند. البته نظر خیلی ها در این خصوص منفی است.

به کارگیری نورگیرها در سقف مجموعه موجب شده بخش‌هایی مثل کتابخانه، سالن ها و نگارخانه ها از نور خوب و قابل توجهی بهرمند شوند. نکته مثبتی که در فرهنگسرای خاوران وجود دارد این است که مسیر خوبی برای رفت و آمد معلولان کنار پلکان‌ها طراحی شده است.

در حیاط مجموعه نیمکت ها با سایبان برای نشستن تعبیه شده که گفته می‌شود سایبان ها شکلی نه چندان زیبا دارند. در ضلع غربی هم سالن آمفی تئاتر دیده می شود که روباز بودن آن، اصلا مورد پسند نیست و از سطح محوطه اصلی بالاتر قرار دارد. این سالن در معرض نور آفتاب و باران قرار می گیرد و همین امر موجب شده مورد پسند نباشند. ورودی اصلی که دو ستون آن را به 3 بخش تقسیم کرده، عریض و کوتاه است و همچنین اشکال هندسی و سطح شیشه ای آن با نمای آجری اصلا هارمونی و هماهمنگی ندارد.

در قسمت پشت ساختمان یک حیاط فرورفته و پوشیده از سنگ ساخته شده که کاربری خدماتی دارد و از نظر معماری تنها بخش مثبت فرهنگسرا محسوب می شود، این حیاط در قسمت نگار خانه قرار دارد. در زیرزمین خاوران فعالیت‌های آموزشی و هنری  انجام می شود و البته بخش سرسرا قسمت مهم مجموعه خاوران بشمار می آید. متاسفانه عدم هماهنگی بین مصالح و دقت کم در جزئیات و همچنین ناهمگون بودن اشکال و رنگ‌ها نشان می دهد که این فرهنگسرا می‌توانست بهتر  ساخته شود.

شاید با دیدن مصالح به کار گرفته شده متوجه گران قیمت بودن آن بشوید ولی هماهنگی بین آن وجود ندارد. به هر ترتیب با وجود نقص های زیادی که در طراحی این ساختمان صورت گرفته، حضور جوانان و نوجوانان و وجود آثار هنری آنها موجب شده این فرهنگسرا مورد توجه قرار بگیرد. از فرهنگسرای خاوران برای مواردی مانند: مراسم‌های مذهبی، ادبی، فستیوال‌ها، اجرای نمایش‌ها و تئاترها، برگزاری کلاس‌های آموزشی، خرید کالاهای فرهنگی و هنرهای دستی و کتابخانه استفاده می شود.

سالن هایی که متعلق به مجتمع هنر هستند هر یک مستقل بوده و با نام مخصوص به خود شناخته می شوند. سالن شهید مطهری گنجایش 350 نفر، سالن فرهنگ گنجایش 202 نفر، سالن سوم خرداد که یک سالن روباز می باشد بیشترین تعداد نفرات را بین سایر سالن ها به خود اختصاص داده و بالغ بر 3000 نفر گنجایش داشته و در نهایت سالن اجتماعات این بخش 100 نفر گنجایش دارد.

نگارخانه : نگارخانه این فرهنگسرا با متراژی نزدیک به ۷۰۰ متر مربع، سه گالری متفاوت را در خود جای داده است. این مکان توانایی حفظ و به نمایش گذاشتن 200 تابلو هنری در زمینه های گوناگون مانند: نقاشی‌، خوش‌ نویسی‌، گرافیک‌، عکاسی‌، حجم و صنایع دستی‌ را دارد و بهترین مکان برای ارائه سرویس های مختلف به هنرجویان، اساتید و دانشجویان گرایش های هنری است.

آمفی تئاتر: در بخش آمفی تئاتر این فرهنگسرا فعالیت های مربوط به فیلم، تئاتر و موسیقی اجرا می شود. برگزاری کنسرت های مختلف، اجرای تئاتر، نمایش های استنداپ کمدی، برنامه های مذهبی و همینطور تعزیه‌ خوانی نمونه ای از فعالیت های هنری و نمایشی است که در خاوران دایر می شود. خیلی جالب است که بدانید در این مجتمع بزرگ، چیزی نزدیک به 200 کلاس گوناگون در زمینه های مختلف مانند: کلاس های هنری، تجسمی، قرآنی، موسیقی، کامپیوتر، زبان، هنرهای خانگی، هنرهای دستی و ورزشی در واحد آموزشی برگزار می شود. قسمت آموزش در همان ساختمان مرکزی و طبقه همکف قرار دارد. در این قسمت شما شاهد ۳۰ مکان برای اقدامات آموزشی و همچنین ۱۲ کانون کارگاهی خواهید بود.

این تمام بخش های فرهنگ سرای خاوران نیست و بزرگی و گستردگی محیط آن شرایطی را فراهم کرده که علاوه بر جستارهای آموزشی و هنری، فعالیت های ورزشی و حتی مشاوره ای نیز در اینجا صورت گیرد. در قسمت شرقی فرهنگسرا، یک زمین چمن به منظور تعلیم فوتبال و همچنین اجرا بازی های محلی بر پا شده است. پیست دوچرخه سواری، پیست اسکیت، فضای مخصوص بازی پارکو، واحدهایی با کاربرد مختلف برای انجام ورزش هایی مثل بدنسازی از جمله سالن های مربوط به قسمت ورزشی این فرهنگسرا هستند. از دیگر سالن های فرهنگی باید به مجتمع علوم و فنون اشاره کنیم.

کتابخانه فرهنگسرای خاوران: یکی دیگر از بخش های مهم و جذاب فرهنگسرا، متعلق به کتابخانه آن می باشد. فعالیت این کتابخانه از سال ۱۳۷۳ آغاز شد و در آن بالغ بر ۷۵ هزار جلد کتاب در عناوین و زمینه های متفاوت نگهداری می شود. نکته مهم در خصوص این کتابخانه این است که، فضای آن گنجایش حضور 500 نفر به طور یکجا را دارد و تا کنون بیش از 2500 نفر به عضویت آن در آمده اند.

خانه کودک:  بخش بعدی که به این فرهنگسرا اختصاص یافته، خانه کودک با عنوان شهر شکوفه‌ها بوده که در همان طبقه نخست قرار دارد و محیط آن برای کودکان شش ماهه الی شش ساله برنامه ریزی شده است. چنانچه کودکی در این مخاطبان دارید، می توانید او را به این محیط بیاورید.

بازارچه : بخش بعدی همان بازارچه فرهنگسرا است که در مقابل ساختمان اداری برقرار شده و ۴۸۰۰ متر مربع متراژ دارد. این قسمت در وسط فرهنگسرا تاسیس شده و نزدیک چهار متر از کف زمین پایین رفته و در آنجا دستگاه کپی و چاپ برای سرویس دهی و همینطور نوشت افزارهایی برای فروش وجود دارد.

و در نهایت آخرین بخشی که در مورد آن صحبت خواهیم کرد، قسمت مشاوره فرهنگسرای خاوران می باشد. این بخش از فرهنگسرا در سال 1373 فعالیت خود را آغاز نمود و البته در سایر زمینه ها مانند: مسائل حقوقی، خانوادگی و حتی تحصیلی نیز مشاوره می دهد.