خانه طباطبایی ها

از میان کوچه‌ای باریک می‌گذریم و وارد خانه می‌شویم. در ورودی خانه نسبتا کوچک است و در نگاه اول به‌هیچ‌وجه انتظار نمی‌رود که با بنایی به این زیبایی و بزرگی برخورد کنید. در ابتدای ورود به خانه ۲۰ پله قرار گرفته که بعد از طی‌کردن آن به حیاط وسیع و پرنوری می‌رسیم که به‌عنوان حیاط بیرونی شناخته می‌شود، اتاق شاه‌نشین در این قسمت از خانه قرار گرفته و زیبایی ویژه‌ای به آن بخشیده است. همچنین ایوان آینه، چندین اتاق و حیاط‌خلوت هم در این بخش است.

خانه طباطبایی ها

خانه طباطبایی ها از آثار مربوط به دوران قاجار است. این بنا در سال ۱۲۵۰ هجری شمسی توسط حاج سید جفر طباطبایی نطنزی ساخته شده است. سید جعفر طباطبایی از تاجران بین‌المللی فرش بوده است. گفته می‌شود ساخت این خانه حدود ۱۰ سال زمان برده است. این بنا در سال های ۱۳۷۳ تا ۱۳۷۶ بازسازی شده است. لازم به ذکر است خانه طباطبایی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

سازندهٔ آن استاد علی مریم کاشانی و نقاشی‌های آن به وسیلهٔ شاگردان میرزا ابوالحسن صنیع الملک غفاری کاشانی و زیر نظر وی انجام شده‌است.

این خانه ۴۷۳۰ مترمربع وسعت دارد و به سفارش سید جعفر طباطبایی در حدود سال ۱۲۵۰ هجری قمری استاد علی مریم کاشانی به عنوان طراح و سازنده سپرده شد. وی که سازنده خانه بروجردی‌ها و تیمچه امین الدوله (نیز بود، توانست در مدت ۱۰ تاریخ نشر این خانه را به پایان برساند.

به دلیل آنکه صاحب خانه در کار تجارت فرش بود کلیه نقوش گچ بری از نقش‌های فرش ایرانی و گل و مرغ اسلیمی الهام گرفتند و در نهایت شکوه اجرا شدند.

این خانه مشتمل بر چهار صحن و حیاط می‌شود که حیاط مرکزی متعلق به قسمت بیرونی و دو حیاط متعلق به اندرونی و یک حیاط متعلق به خدمه بوده‌است.[۱]

قسمت اندرونی خانه شامل اتاق پنج دری) ساده در مرکز و دو حیاط در دو طرف آن و دارای سرداب هایی که بادگیر‌ها (هوا را در آن جریان می‌دهند که این قسمت محل سکونت خانواده طباطبایی بوده‌است. حیاط ضلع شمال غربی بزرگتر و تعداد اتاق‌های آن بیشتر و دارای سرسرای پذیرایی مجزایی است. در زیر قسمت اندرونی مخصوصاً اتاق مرکزی، سرداب بزرگی قرار دارد که دارای مشخصات منحصربه‌فرد خود است و به علل مختلفی مانند وجود بادگیر، سقف ضربی، نوع مصالح به کار رفته در بدنه، دو جداره بودن بدنه، وجود حوضی که قبلاً در مرکز سرداب بوده، اختلاف ارتفاع با سطح کوچه حدود ۸ تا ۱۰ متر و نسیم خنکی که از سطح حوض حیاط مرکزی وارد زیر زمین می‌شود، باعث شده‌است تا به خصوص در فصل تابستان ۱۵ تا۲۰ درجه اختلاف دما بین زیرزمین و بیرون آن مشاهده شود.

معماری خانه طباطبایی‌ها به شیوه معماری حجاب‌دار و گودال‌باغچه، متقارن و درون‌گرا است. معماری گودال‌باغچه یعنی باغچه‌ی خانه در گودی قرار گرفته است. بدین ترتیب بنا هم از نظر استحکام و مقابله با زلزله مقاوم می‌شود و هم آن که آبرسانی به بنا را تسهیل می‌کند؛ در ضمن از رطوبت بنا هم برای رشد گیاهان استفاده می‌شود.

قسمت بیرونی در اصلی‌ترین بخش خود شامل تالار بزرگ یا شاه‌نشین بوده است. نورگیرها و پنجره‌های مشبک نیز در بخش‌های مختلف این تالار دیده می‌شود که بخش مهمی از ظاهر زیبا و باشکوه خانه طباطبایی‌ ها را می‌سازند. مانند بسیاری دیگر از خانه‌های قاجاری، در دو سوی شاه‌نشین اتاق‌های گوشواره ساخته شده‌اند. در بخش جلویی شاه‌نشین نیز ایوانی بزرگ قرار دارد و دو طرف تالار (شاه‌نشین) دو حیاط خلوت و نورگیر، به صورت قرینه ساخته شده است.